အိန္ဒိယအရှေ့မြောက်ပိုင်း၊ အာရူးနာချဲ ပရာဒတ်ရှ် ပြည်နယ်၊ ချန်လန် ခရိုင်၊ ဘော်ဒွမ်ဆာ အမည်ရ ရွာတစ်ရွာတွင် ကချင်ရိုးရာပွဲတော်ဖြစ်သော မနောပွဲတော်ကို ကျင်းပရန် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ရက်နေ့မှ ၁၅ ရက်နေ့တွင် လူပေါင်း ရာချီ စုဝေးခဲ့ကြသည်။ လည်ပင်းနှင့်ခါးတွင် ငွေမောင်းအဆင်တန်ဆာများနှင့် စိန်ကွက်ပုံစံ ငွေမောင်းများ ကွပ်ထားသည့် ပြိုးပြက်လင်းလက်နေသော ရိုးရာဝတ်စုံများ ဝတ်ဆင်ထားသည့် အမျိုးသမီးများသည် ခေါင်းပေါင်းနှင့် လုံချည်များဝတ်ဆင်၍ ဓားရှည်များ ကိုင်ဆောင်ထားသည့်  အမျိုးသားများ၏ နံဘေးတွင် နေရာယူထားကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ကချင်တို့၏ ယဉ်ကျေးမှု ပြယုဂ်တစ်ခု ဖြစ်သော ရောင်စုံ မနောတိုင်ကြီး များကို တစ်ရက်လျှင် နှစ်ကြိမ် လှည့်ပတ်၍ သီဆိုကခုန်ကြသည်။

မနောပွဲတော်သည် ကချင်လူမျိုးတို့အတွက် နက်ရှိုင်းအရေးပါလှသော ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုကို ဆောင်ကျဉ်း ပေးသည်။  သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေး အဖွဲ့ချုပ် (ကေအိုင်အို) နှင့် မြန်မာစစ်တပ်တို့ ရေးထိုးထားခဲ့သည့် ၁၇ နှစ်ကြာ အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး ပျက်ပြယ်သွားသော ၂၀၁၁ ခုနှစ် မှစ၍ မနောပွဲများကို စစ်ပွဲများကသာ ဖုံးလွှမ်းထားခဲ့သည်။ နောက်ဆက်တွဲ တိုက်ပွဲများက လူပေါင်း တစ်သိန်းကျော်ကို အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်စေခဲ့ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံမှ ကချင်အများစုကို မနောပွဲမကျင်းပရန် သပိတ်မှောက်စေခဲ့သည်။

အဆိုပါစစ်ပွဲများသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ စစ်တပ်မှအာဏာသိမ်းမှုအပြီးတွင် ပို၍ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီး၊ ပြည်တွင်းတွင် မနောပွဲတော်များ ကျင်းပနိုင်မည့် အလားအလာကို ပိုမို ဝေးကွာစေခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ကချင်တို့၏ အမှတ်လက္ခဏာမှာ နိုင်ငံတကာ နယ်နိမိတ်စည်းမျဉ်းများကို ကျော်လွန်၍ အဆိုပါရိုးရာအစဉ်လာ ကို ကျင်းပဆဲဖြစ်သည့် ဆင်းဖောဟုသိကြသည့်  အိန္ဒိယအရှေ့မြောက်ပိုင်းမှ ကချင်အသိုက်ဝန်းလေးတွင် တည် တံ့လျှက်ရှိသည်။

မြန်မာပြည်မှ ဂျိန်းဖောများ၊ တရုတ်ပြည်မှ ဂျိမ်းဖိုးများနှင့် ဆင်းဖော များသည် လာချိဒ်၊ လော်ဝေါ်၊ လီဆူး၊ ရဝမ် နှင့် ဇိုင်ဝါး စသည့် ကချင်မျိုးနွယ်စုကြီး ၆ စုတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ အလားတူ တိုင်းရင်းသား များစွာကဲ့သို့ပင် ၎င်းတို့၏ အမှတ်လက္ခဏာမှာလည်း ကိုလိုနီနယ်နိမိတ်စည်းမျဉ်းများထက် ရှေးကျသည်။

မြစ်ကြီးနားမှ ကချင် ဘာသာစကားဆရာ Langjaw Kyangying  ၏အဆိုအရ ၁၆ ရာစု နှင့် ၁၇  ရာစု များတွင် ကချင်မျိုးနွယ်တို့သည် ဟူကောင်းချိုင့်ဝှမ်းနှင့် ယနေ့ မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း ဆွမ်ပီယန် နှင့် ပူတာအို ဒေသမှ အနောက်ဘက်သို့ ရွှေ့ ပြောင်းနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ယနေ့ထိ ဆင်းဖော တို့၏ အသက်မွေးဝမ်း ကြောင်းဖြစ်သည့် လက်ဖက်စိုက်ပျိုးခြင်းကို အာသံ ပြည်နယ်တွင် ဦးစွာစတင်ခဲ့သူများထဲတွင် ၎င်းတို့ ပါဝင်သည်။ ဗြိတိသျှ အင်ပါယာတပ်တွင် ခန့်အပ်ခံရသော ဆင်းဖော များသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုတွင်လည်း တက်ကြွစွာ ပါဝင်ခဲ့သည်။

၁၉၃၇ ခုနှစ် ဗမာအစိုးရအက်နှင့် အိန္ဒိယအစိုးရအက် ဥပဒေများ အကောင်ထည်ဖော် ချိန်တွင် ဆင်းဖောများနှင့် ၎င်း၏ကချင်မျိုးနွယ်များမှာ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်နိမိတ်သီးခြားစီတွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး ယင်းက ၎င်းတို့အကြား ဦးစွာ ကွဲကွာစေခဲ့သည့်အကြောင်းဖြစ်သည်။ ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယသည် ဗြိတိသျှတို့ထံမှ လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့ပြီး၊ ဗမာနိုင်ငံသည် တစ်နှစ်နောက်ကျမှ လွတ်လပ်ရေးရခဲ့ရာတွင် အသိုက်ဝန်းနှစ်ခုမှာ သိသာကွဲပြားသည့် သမိုင်းလမ်းကြောင်းပေါ် ရောက်ရှိခဲ့သည်။ 

ယနေ့တွင် ဆင်းဖော များသည် သောင်းဂဏန်းသာ ရှိတော့သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ဆင်းဖော များသည် အာရူးနာချဲ ပရာဒတ်ရှ် ပြည်နယ် ချန်လန် ခရိုင်နှင့် နမ်ဆိုင် ခရိုင်များ၊ အာသံ ပြည်နယ် ဒင်းဆူဂီးယား ခရိုင်များ တွင် ပြန့်ကျဲ နေထိုင်ကြပြီး မြန်မာပြည်တွင် ခမ်းထီရှမ်း ဟု သိကြသည့် တိုင်ခမ်းထီများ နှင့် နီးစပ်စွာ နေထိုင် ကြသည်။ အာရူးနာချဲ ပရာဒတ်ရှ် ပြည်နယ်တွင် ဆင်းဖောများကို “မျိုးနွယ်စု ဇယား” ပါ ၁၆ မျိုးတွင် စာရင်းသွင်းထားပြီး အိန္ဒိယဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအောက်တွင် အကာကွယ်အချို့ ပေးအပ် ထားသည်။

ကချင်မျိုးနွယ်တို့၏ ဒဏ္ဍာရီလာဘိုးဘေး၏ အမည်နာမကိုလိုက်၍ ရှာပွန်ရော်န် ဟု မှည့်ခေါ်သည့် ဆင်းဖောတို့၏ မနောပွဲတော်ကို ၁၉၈၅ ခုနှစ်မှ စတင်၍ နှစ်စဉ် ကျင်းပလျက်ရှိသည်။ ယခုနှစ် ကျင်းပသည့်မနောပွဲတော် တွင် လည်ပတ်ရင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည့် လူတွေ့မေးမြန်းမှု နှင့် ဖုန်းခေါ်ဆိုမေးမြန်းမှု  ၁၀ ခု အရ ထိုမနောပွဲတော်သည် မြေပြင်ပထဝီအနေထားအရ ပြန့်ကျဲနေသော ကချင်မျိုးနွယ်များကို စုစည်းတွေ့ဆုံစေနိုင်သည့် ရှားပါးအခွင့်လမ်း တစ်ခုဖြစ်သည့်အပြင်၊ ယဥ်ကျေးမှုအမွေနှစ်ကိုပါ ထိန်းသိမ်းနိုင်သည့် နည်းလမ်းတစ်ခု ဖြစ်ပေသည်။

“အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ တချို့လူတွေက သူတို့ကိုယ်သူတို့ ကချင်လို့ အမည်မှာတပ် မရေးတော့ဘူး။ တချို့က တခြားလူမျိုးတွေနဲ့လက်ထက်ပြီး သူတို့ရဲ့ နာမည်ကို ပြောင်းလိုက်ကြသလို၊ သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အမှတ် လက္ခဏာကိုလည်း မေ့လိုက်ကြတယ်” ဟု ဆင်းဖောအများစုကဲ့သို့ မျိုးနွယ်စုအမည်ကို နောက်ဆုံးအမည် စကားလုံးအဖြစ် မှည့်ထားသော Singpho Development Society မှ ဥက္ကဌဟောင်း Singdu Nong Marip Singpho က ဆိုသည်။ “အရင်က ဆင်းဖောတွေ နေရာအနှံ့မှာရှိကြပေမယ့် တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက်မသိကြသလို ဆုံကြဖို့လည်း အကြောင်းမရှိခဲ့ဘူး။ ဒါပေမယ့် Singpho Development Society တည်ထောင်လိုက်ပြီး၊ မနောပွဲကိုတစ်နှစ်ပြီးတစ်နှစ်ကျင်းပလာခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်းမှာ ကိုယ်ဘယ်မျိုးနွယ်စုကလဲ မေ့နေရင်တောင်မှ မနောပွဲတော်ကိုတွေ့တဲ့အခါမှာ ပြန်အမှတ်ရလာကြတယ်။”