အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုဟုဆိုရာတွင် လူများ၊ ၎င်းတို့၏ စွမ်းဆောင်ရည်၊ ဘဝနေထိုင်မှုနည်းလမ်းများအပြင် ၎င်းတို့၏ အခြေခံလိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ရန် ၎င်းတို့၏ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်နိုင်ရန် လိုအပ်သည့် ပိုင်ဆိုင်မှုများ အလုံးစုံ ပါဝင်သည်။ ဆင်းရဲနွမ်းပါးသူများ ရှုထောင့်ကို အလေးပေးသော ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသည့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုမူဘောင်မှ သုံးသပ်ရလျှင် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုများ ရေရှည်တည်တံ့စေရန်အတွက်  လိုအပ်သည့် ကျွမ်းကျင်မှုအသီးသီး၊ ထိတွေ့ကိုင်တွယ်နိုင်သည့် (သို့မဟုတ်) ထိတွေ့ကိုင်တွယ်နိုင်ခြင်းမရှိသည့် ပိုင်ဆိုင်မှုများ နှင့် ကြိုတင်မှန်းဆနိုင်ခြင်းမရှိသည့် ပြင်ပမှ စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ထိခိုက်ခံစားရမှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ရန်လိုအပ်သည့် အရင်းအမြစ်များကို တိတိကျကျ အလုံးစုံ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် အရေးကြီးပါသည်။ 

အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းမှုလုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုများသည် ဂေဟစနစ်တစ်ခုအဖြစ် လည်ပတ်နေသည့်အတွက် ကဏ္ဍတခုတွင် အဟန့်အတား အနှောင့်အယှက်များကြုံတွေ့ရပါက အခြားသော လည်ပတ်မှုများကိုပါ အနှောင့်အယှက်ပေးနိုင် သလို အလုံးစုံလည်ပတ်မှုအပေါ်လည်း သိသိသာသာ သက်ရောက်မှုရှိသည်ကို သတိပြုရပေမည်။ ဥပမာအားဖြင့် လယ်သမားများသည် အခြေခံလိုအပ်ချက်အဖြစ် လယ်ယာမြေ၊ ကျွဲ၊နွား၊ မျိုးစေ့၊ အရင်းအနှီးနှင့် လုပ်အားတို့ လိုအပ်သည်။ ၎င်းတို့သည် အဆိုပါ အခြေခံလိုအပ်ချက်များမရှိဘဲ (သို့မဟုတ်) ၎င်းတို့ပိုင်ဆိုင်သည့် ထိုအခြေခံလိုအပ်များမှ တစုံတရာ ဆုံးရှုံးသွားပါက ၎င်းတို့၏ လုပ်ငန်းများအား လည်ပတ်နိုင်စွမ်းမရှိတော့ပါ။ အခြားသောအသက်မွေးဝမ်းကြောင်းလုပ်ငန်းတခုအား ပြောင်းလဲလုပ်ကိုင်ရန်မှာလည်း အချိန်အတိုင်းအတာတခုအထိရင်းနှီးကာ လိုအပ်သည့် ကျွမ်းကျင်မှုနှင့် စွမ်းရည်များ ပြန်လည်ဖြည့်ဆည်းရသည့်အတွက် လယ်သမားများအနေဖြင့် အခြားအသက်မွေးဝမ်းကြောင်းလုပ်ငန်းများကိုလည်း အလွယ်တကူပြောင်းကာ လုပ်ကိုင်နိုင်ရန် ခက်ခဲလှပါသည်။ ဤနေရာတွင် မိမိအနေဖြင့် အချက်နှစ်ချက်အား မီးမောင်းထိုးပြရန်အတွက် “အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း” ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို အသုံးပြုခြင်းဖြစ်ပါသည် – (၁) လူတစ်ဦး (သို့မဟုတ်) အိမ်ထောင်စုတစ်စု၏ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုသည်  အခြေခံအကျဆုံး ကျွမ်းကျင်မှုရှိခြင်း (သို့မဟုတ်) သမားရိုးကျ လုပ်ငန်းနှင့် လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို လုပ်ဆောင်ရန် လိုအပ်သည့် ပိုင်ဆိုင်မှုများအပေါ်တွင် မူတည်ပြီး၊ (၂) အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းလုပ်ငန်းများသည် ဂေဟစနစ်များအဖြစ် လည်ပတ်နေသည့်အတွက် ထိခိုက်နစ်နာမှုများနှင့် ကြုံတွေ့လိုက်ရသည့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုများသည် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရန် (သို့မဟုတ်) အစားထိုးရန် ခက်ခဲပါသည်။

အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းမှု ရှုထောင့်မှကြည့်လျှင် ကျေးရွာများအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းသည် ရပ်ကွက်နှင့် ကျေးရွာများ၏ ဖြစ်တည်မှုအလုံးစုံကို ဖျက်ဆီးခြင်းဖြစ်သည်။ မီးရှို့မှုများအပြီးတွင် ရွာသားများ၏ အခြေခံလိုအပ်ချက်များဖြစ်သည့် စားနပ်ရိက္ခာ၊ အဝတ်အထည်၊ အမိုးအကာများ အားလုံးတို့သည်လည်း ဖျက်ဆီးခြင်းခံလိုက်ရသည်။ ထို့အပြင် ရွာသားများအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ လယ်ယာလုပ်ငန်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည့် ကောက်ပဲသီးနှံများနှင့် ကျွဲနွားများသာမက ၎င်းတို့၏ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းအတွက် ငွေကြေးနှင့် အရင်းအနှီးများ၊ ၎င်းတို့၏ပိုင်ဆိုင်မှုနှင့် အိုးအိမ်စည်းစိမ်များလည်း ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် လယ်သမားများအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ ကျေးရွာများအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရပြီးနောက် မကြာမီ ၎င်းတို့၏ လယ်ယာလုပ်ငန်းကို ပြန်လည်စတင်ကာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းခြင်းလုပ်ငန်းများ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်လိမ့်မည်ဟု ယူဆပါက မှားယွင်းပါလိမ့်မည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)၏ ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီးဌာနမှ စုဆောင်းရရှိသည့် အချက်အလက်များအရ  တပ်မတော်၏ မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုကြောင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင်  နေအိမ်ပေါင်း ၄၁,၀၀၀ ကျော် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသည်။ အခြားသတင်းရင်းမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည့် Data for Myanmar၏ မှတ်တမ်းများအရလည်း အိမ်ခြေ ၆၀,၀၀၀ ကျော် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရပြီး ထိုအနက် ၈၀ရာခိုင်နှုန်းမှာ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ အိုးအိမ်များဖြစ်ကြသည်။ ပြည်သူအများသိရှိကြသည့် ချင်းပြည်နယ် ထန်တလန်မြို့သည်လည်း မြို့လုံးကျွတ်နီးပါး မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းကိုခံခဲ့ရသည်။ ဤမျှလောက် အတိုင်းအတာများဖြင့် ဖျက်ဆီးမှုများသည် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုပေါင်း မည်မျှကို ထိခိုက်စေခဲ့ပြီး (သို့မဟုတ်) အလုံးစုံပျက်သုန်းသွားစေခဲ့သည်ကို မှန်းဆနိုင်ခြင်းမရှိပေ။ နောက်ထပ်ဥပမာတခုဖြစ်သော ရိုးရာရက်ကန်းလုပ်နည်းများ တည်ရှိသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ ကျေးရွာများအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းသည်လည်း အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများအပေါ် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများကို မြင်သာစေသည်။ ၂၀၂၃ခုနှစ် မတ်လနှောင်းပိုင်းတွင် တပ်မတော်၏ တပ်ဖွဲ့များမှ ထူးကြီး၊ တည်ပင်၊ ပလှိုင်နှင့် တန့်တည်ကျေးရွာများအပါအဝင် ရွာပေါင်း (၁၄)ရွာထက်မနည်းအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ရက်ကန်းလုပ်ငန်းသည် အဆိုပါကျေးရွာများရှိ ပြည်သူ၈၀ရာခိုင်နှုန်းအတွက် တစ်ခုတည်းသောဝင်ငွေ အရင်းအမြစ်ဖြစ်ချိန် မီးလောင်မှုကြောင့် ရက်ကန်းစင်ပေါင်း ၂၅၀၊ ကောက်ပဲသီးနှံများ၊ စိုက်ပျိုးရေးပစ္စည်းများနှင့် အိမ်ခြေစုစုပေါင်း၁၀၀၀ခန့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ ယက်ကန်းများသည် ရွာသူရွာသားများ ကာလကြာရှည်စွာ မှီခိုအားထားခဲ့ရသည့် အရေးပါသော ပစ္စည်းများဖြစ်သည့်အတွက် ၎င်းတို့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရခြင်းသည် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုများနှင့် ၎င်းတို့၏ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းများကိုပါ လောင်ကျွမ်းပြာကျစေသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ ထို့အပြင် ရက်ကန်းစင်များနှင့် ရက်ကန်းလုပ်ငန်းသည် “ဆိပ်ခွန်ထည်” များကို ကာလကြာရှည်စွာ ထုတ်လုပ်ခဲ့သည့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးရှိ တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သည့် ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များလည်းဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းအဖွဲ့အစည်းအချို့အနေဖြင့် လက်လုပ်ယက်ကန်းအနည်းငယ်အား ထိုဒေသများသို့ လှူဒါန်းခဲ့သော်လည်း ၎င်းတို့၏ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းလုပ်ငန်းများအား ယခင်ကဲ့သို့ ပြန်လည်လုပ်ကိုင်နိုင်ရန်မှာ အလှမ်းဝေးလျက်ရှိပါသည်။ ထိုဖျက်ဆီးမှုများ၏ အမှန်တကယ် အကျိုးသက်ရောက်မှုအား မိမိတို့အနေဖြင့် တိတိကျကျ တွက်ဆ၍မရနိုင်ပါ။ လက်ရှိအချိန်ထိ တပ်မတော်မှကျူးလွန်သည့် နေအိမ်များနှင့် ကျေးရွာများအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုများသည် သန်းနှင့်ချီသည့် နိုင်ငံသားများ၏ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းမှုများကို စနစ်တကျ ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ အထက်တွင်ဆွေးနွေးခဲ့သည့်အတိုင်း ထိုအသက်မွေးဝမ်းကျောင်းလုပ်ငန်းများအား ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရန် (သို့မဟုတ်) အစားထိုးရန် အလွန်ပင်ခက်ခဲသည်။ အဆိုပါပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများ၏ လက်ငင်းနှင့် ရေရှည်အကျိုးသက်ရောက်မှုများသည် အနာဂတ်တွင် ပြည်သူအများ၏ဝင်ငွေအား ထိခိုက်စေပြီး လုပ်ငန်းငယ်များတခုစီသာမက တိုင်းပြည်တခုလုံး၏ စီးပွားရေးကဏ္ဍကြီးတွင် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုအား ပိုမိုကျယ်ပြန့်နက်ရှိုင်းလာစေနိုင်ပါသည်။