အာဏာမသိမ်းမီက စိတ်ကျန်းမာရေး ဆိုသည်မှာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လျစ်လျူရှုခံထားရသောကိစ္စ ဖြစ်သည်။ ယခုအချိန်တွင် အခြေအနေကပို၍ ပင်ဆိုးရွားလာပါသည်။ ဤဆောင်းပါးတွင် ယခင်က မြန်မာနိုင်ငံတွင် စိတ်ကျန်းမာရေး ဆိုင်ရာဝန်ဆောင်မှုပေးရာ ၌ ရင်ဆိုင်ရသည့် ဘဏ္ဍာရေး၊ ဥပဒေပြုရေး၊ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်မှု နှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အခက်အခဲများ နှင့် ယင်းအခင်း အကျင်းအတွင်းထိတ်လန့်တုန်လှုပ်မှုများဖြစ်အောင်အာဏာသိမ်းမှုကမည်သို့ဆက်လက် ဖန်တီးသည်ကို မိမိ မှ လေ့လာထားပါသည်။

စိတ်ကျန်းမာရေး သည်မြန်မာနိုင်ငံတွင်အရေးကြီးသောကိစ္စဖြစ်သည်။ မြန်မာသည်နိုင်ငံရေးအရရော စီးပွားရေး အရပါနှစ်ရပ်လုံး မတည်ငြိမ်သောတိုင်းပြည်ဖြစ်သည်။ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ တည်ရှိ နေသော ပဋိပက္ခ- ကမ္ဘာပေါ်တွင်ကာလအကြာမြင့်ဆုံး ဖြစ်နေသော ပြည်တွင်းစစ် -၎င်း တို့ကို လတ်တလောကြုံတွေ့နေရသည့် ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့်စီးပွားရေးဂယက် ပါထပ်ဖြည့်လျှင် ၂၀၂၀ ခုနှစ်အောက်တိုဘာတွင်လေ့လာ ချက်အရ ဆင်းရဲသားလူတန်းစား ဦးရေ မှာ ၈လ အတွင်း ၁၆% မှ ၆၃% အထိမြင့်တက်လာသည်ကိုတွေ့ရသည်။

အပြင် ၂၀၂၁ ဖေဖေါ်ဝါရီ အာဏာသိမ်းချိန်မှစ၍ ရက်စက်ကြမ်းတမ်းစွာ ဖြိုခွဲခြင်းများကြောင့်တိုင်းသူပြည်သားများ၏ စိတ်ကျန်းမာရေးမှာသိသိသာသာ ထိခိုက်နေပြီးဖြစ်ရာဆက်၍လည်း ထိခိုက်ခံစား ရဦးမည်ဖြစ်ပေသည်။ အဆင့်မြင့်ကုလသမဂ္ဂအရာရှိကြီးများက မကြာခင်အတွင်း လူသားအားလုံး အကြပ်အတည်းကပ်ဆိုက်လိမ့်မည်ဟု သတိပေးထားပြီး ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး အဖြစ် မြန်မာ နိုင်ငံသည်လူအမြားအပြားဒုက္ခပေါင်းစုံခံစားရနိုင်ချေရှိသည့်ကျရှုံးနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ရန် အရှိန်အဟုန်ဖြင့်သွားနေသည်ဟုလည်းပြောဆိုနေကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံအနေတွင်ကျရှံးနိုင်ငံတစ်ခု၏အသွင်လက္ခဏာများကိုပိုမိုမြင်တွေ့နေရသည်နှင့်အမျှ မြန်မာ ပြည်သူပြည်သားများ၏ စိတ်ကျန်းမာရေးမှာလည်းအလေးအနက်ထားရမည့် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာ များဖြစ်ပေသည်။ ထိုသို့အလားတူဘေးထွက် ဆိုးကျိုးများကို ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေသည့်အခြားတိုင်းပြည် များတွင်လည်းတွေ့နိုင်ပါသည်။ မတည်ငြိမ်မှု ပဋိပက္ခ အမျိုးမျိုးခံစားရသောအကြောင်းအရာအခြေ အနေများအပေါ် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ညှိနှိုင်းလေ့လာချက် ၁၂၉ချက်အရ ပဋိပက္ခ ခံစားနေရ သော အခြေအနေရှိ လူများတွင်(၅)ယောက်လျှင်(၁)ယောက်နှုန်းစိတ်ကျန်းမာရေးဝေဒနာများရှိနေသည် ဟုဆိုသည်။ ထိုစိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာဝေဒနာများမှာစိတ်ဓါတ်ကျခြင်း၊ စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း၊ စိတ်ဒဏ်ရာ ရပြီးနောက်ပိုင်းစိတ်ဖိစီးမှုရောဂါ၊ စိတ်ကြွရောဂါ၊ စိတ်ကစင့်ကလျားရောဂါ တို့ဖြစ်သည်။ ထိုအစီရင်ခံ စာတွင် စိတ်ဝေဒနာခံစားနေရသူများပြားသည့်အတွက်လူသားချင်းစာနာစွာဖြင့် ဝေဒနာသက်သာ လျော့ပါးရေးဆောင်ရွက်ရန်အရေးကြီးသည့်အားလျော်စွာ  ဖိစီးမှုများကိုကုစားရန် အတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိအကျိုးရှိမည့်စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာကြားဝင်ကူညီဆောင်ရွက်မှုများအမြန်ဆုံးအကောင် အထည်ဖော်ရန်လိုကြောင်းသုံးသပ်ထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာလုပ်ငန်းဝန်တာသည်အလွန်ခက်ခဲတင်းကြပ်သောစံနစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၂၀၁၉ HelpAge International လေ့လာချက်မှမြန်မာနိုင်ငံတွင်စိတ်ကျန်းမာရေး ပြဿနာအရေးပါပုံကို အောက်ဖော်ပြပါလေ့လာတွေ့ရှိချက်များဖြင့်ပြထားသည် ။

ဥပဒေဆိုင်ရာမြန်မာနိုင်ငံတွင်ထိရောက်သည့်စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာမူဝါဒလုံးဝမရှိသဖြင့်အခြေခံကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုစံနစ်မှတဆင့် တတ်ကျွမ်းသည့်ပညာရှင်များ၏အကူအညီကိုရယူရန် အတား အဆီးဖြစ်နေသည်။ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ မှတဆင့် စောင့်ရှောက်မှုအချို့ပေးသည်ကိုတွေ့ရသော်လည်း အကန့်အသတ်ရှိနေသည်။ စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာနိုင်ငံတော်ပြဌာန်းချက်၌ငွေကြေးရံပုံငွေ၊ဝန်ထမ်း၊ အခြေခံအဆောက်အအုံတို့တွင် ဝန်ထမ်းများမှာလုံလောက်သောလေ့ကျင့်သင်ကြားမှုမရှိခြင်း၊ အထူးသဖြင့်ကျေးလက်ဒေသများတွင်ဝန်ဆောင်မှုပေးရန်အခြေခံအဆောက်အအုံမှာလည်းအနည်းငယ်သာရှိခြင်းတို့ကို HelpAge လေ့လာချက်မှတွေ့ရှိခဲ့ပါသည်။ ဤသို့ဖြစ်လာရခြင်းမှာလည်း လုံလောက် သည့်ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုမရှိသည်မှာကာလကြာရှည်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်ကိုမြင်နိုင်သည်။ စိတ်ဒဏ်ရာနှင့်ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာကိုနားလည်မှုတို့ကအရေးကြီးသောအကြောင်းအရာများဖြစ် ကြောင်း လေ့လာမှု အဆုံးသတ်တွင် ထောက်ပြသွားသည်။ စိတ်ဒဏ်ရာကစိတ်ကျန်းမာရေးအပေါ် မည်မျှ ရိုက်ခတ်မှု ရှိသည်ကိုမြန်မာပြည်တွင်အချက်အလက် စစ်တမ်းလုံးဝမရှိသည့်တိုင်အလားတူ နိုင်ငံများ၊ အခြားလေ့လာချက်များအရ အလွန်အလေးထားရမည့်အကျိုးဆက်များရှိသည်ဟု အကြံပြုထားသည်။

ဆက်လက် တင်ပြရသော် မြန်မာနိုင်ငံ၏စိတ်ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု နယ်ပယ်တွင်ရင်ဆိုင်နေရ သည့်အဓိက အခက်အခဲများမှာဥပဒေရေးရာအထောက်အကူမရှိခြင်း၊ ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုမရှိခြင်း၊ စိတ်ကျန်းမာရေးသဘောသဘာဝနှင့်ပတ်သက်ပြီး နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ ထိုအကြောင်း အရာများကိုအောက်တွင် ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်။