ဒစ်ဂျစ်တယ်ခေတ်သည် အနုပညာရှင်များနှင့် ၎င်းတို့၏ ပရိသတ်အကြား ဆက်သွယ်မှုပုံစံနှင့် အနုပညာရှင်များ၏ ဖန်တီးမှုလက်ရာကို ‌ဖော်ပြသည့်ပုံစံများကို တော်လှန်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ မြန်မာပြည်တွင် အွန်လိုင်းလောက သည် အနုပညာရှင်များအတွက် အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးအနုပညာရှင်များအတွက် ၎င်းတို့၏ ဖန်းတီးမှုကို ခြယ်မှုန်းစရာ စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ် ပိတ်ကားတစ်ချပ် ဖြစ်လာသည်။  အွန်လိုင်းကမ္ဘာကြီးသည် အမျိုးသမီးအနုပညာရှင် များအတွက် ကိုယ်ပိုင် အမြင်ဖော်ထုတ်ရန်၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် နှင့် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ပရိတ်သတ်များနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် အတွက် အလွန်စွမ်းအားကြီးသော ပလက်ဖောင်း တစ်ခုပေးခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဒစ်ဂျစ်တယ်တော်လှန်ရေးသည် ၎င်းတို့၏ အနုပညာအလုပ်များကို ကမ္ဘာသိဖြစ်စေရုံသာမက ပထဝီနယ်နမိတ်များကို ကျော်လွန်၍ ၎င်းတို့၏ဇာတ်လမ်းများကို မျှဝေရန်၊ လူမှုနှုန်းစံများကို စိန်ခေါ်ရန် အားအင်ပေးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အဆိုပါအခင်းကျင်းသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ  အပြီးတွင် တမဟုတ်ချင်း ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး၊ ဒစ်ဂျစ်တယ် ပလက်ဖောင်းများပေါ်ရှိ  အမျိုးသမီး အနုပညာ ရှင်တို့၏ လုပ်ကိုင်နိုင်စွမ်း (အေဂျင်စီ)လားရာ ကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ ယခု သုံးသပ်ချက်သည် အာဏာသိမ်းပြီးနှင့် အာဏာ မသိမ်းခင် ကာလတွင် မြန်မာအမျိုးသမီး အနုပညာရှင်များ၏ အွန်လိုင်းတွင် ဖြစ်တည် တည်ရှိမှု  ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာပုံ ကို ဆန်းစစ်၍ ၎င်းတို့၏ အတွေ့ကြုံများကို လေ့လာသုံးသပ်ထားသည်။

အာဏာမသိမ်းမီ ‘ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးဖြစ်စဥ်’ ဆယ်စုနှစ် ကာလတွင်း မြန်မာပြည်အနုပညာမြင်ကွင်းအား ဖော်ထုတ်နိုင်စွမ်း၊ ဖန်တီးနိုင်စွမ်းသော ကာလဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာအပြီး ရောက်ရှိ လာသော အဆိုပါကာလတွင်း ဒစ်ဂျစ်တယ်ရပ်ဝန်းသည် အမျိုးသမီးအနုပညာရှင်များအား ၎င်းတို့ အနုပညာများ မျှဝေရန်၊ အမြင်များကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုရန်နှင့် ကမ္ဘာ့ပရိသတ်များနှင့် ဆက်သွယ်ရန်အတွက် ကျောက်ချရာ နေရာ တစ်ခု ပေးခဲ့သည်။  လူမှုမီဒီယာ ပလက်ဖောင်းများ၊ အနုပညာမျှဝေသည့် ပုဂ္ဂလိက ဝဘ်ဆိုဒ်များ နှင့် အွန်လိုင်း ပြခန်း များသည် အမျိုးသမီး အနုပညာရှင်များ၏  ဖန်တီးနိုင်စွမ်းကို ပထဝီနယ်နမိတ်ကျော်လွန်ပြသနိုင်သော အရေးကြီး နေရာများ ဖြစ်လာသည်။ အာဏာမသိမ်းမီက ဖေ့စ်ဘွတ်ခ် လူမှုစာမျက်နှာ (Facebook) ၊ အင်စတာဂရမ် (Instagram) နှင့် တွစ်တာ (Twitter) ကဲ့သို့ သော လူမှုကွန်ယက် ပလက်ဖောင်းများသည် အမျိုးသမီးအနုပညာရှင်များကို ၎င်းတို့ အနုပညာ လက်ရာများကို ပြသရန်၊ ပရိသတ်များနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် နှင့် ကမ္ဘာ့အနုပညာရှင်အသိုင်းဝန်းနှင့် ဆက်သွယ်ပြောဆို ရန် အထောက်ကူဖြစ်စေခဲ့သည်။ ဂီတပညာရှင် တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သော Pinky Htut (Pinky†u† 🌙 (@pinkyhtut) • Instagram photos and videos) ကဲ့သို့   အနုပညာရှင်များသည် ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေး စတင်သည့် မြန်မာနှင့် ပြင်ပကမ္ဘာတို့ တံခါးဖွင့် ကူးလူးချိတ်ဆက်သော ကာလတွင် ကြီးပြင်းလာသော မျိုးဆက်ဖြစ်သည်။  

ပုံရိပ်ယောင်ရပ်ဝန်းများသည် ပညာရှင်ဖန်တီးသော ပြခန်းများနှင့် သဘောသဘာဝ ဆင်တူပြီး ခံစားကြည့်ရှုသူ ဧည့်သည် များကို  အရောင်၊ ပုံသဏ္ဍာန် နှင့် စိတ်ခံစားချက်များ စသည် အနုပညာရှင်များ၏ ကမ္ဘာထဲသို့  ရောက်ရှိခံစားနေရ သကဲ့သို့ အတွေ့ကြုံပေးသည်။ တောက်ပသည့် မြင်ကွင်းပုံများ၊ စဥ်းစားတွေးခေါ်မှုပေးသည် ဇာတ်လမ်းများနှင့် ပုံရိပ်ယောင် ပြခန်းများမှ တဆင့် မြန်မာအမျိုးသမီးအနုပညာရှင်များမှာ ၎င်းတို့၏အသံကို အသိမှတ်ပြုမှုပုံစံအသစ်ကို ရှာတွေ့ခဲ့ ကြသည်။ နှစ် ၅၀ ကြာ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သည့် စစ်အုပ်ချုပ်ရေးတွင် အသေချာ စောင့်ကြည့်ခံရ၊ ဆင်ဆာ ဖြတ်တောက်ခံရ၊ ဖော်ပြခွင့်မရခဲ့သော ယဥ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ဇာတ်ကြောင်းများ ၊ ကိုယ်ပိုင်အမှတ်သညာ လက္ခဏာများ နှင့် လူ့အဖွဲ့စည်းတွင်းမှ ပြဿနာများကို ၎င်းတို့မှတဆင့် မျှဝေနိုင်ခဲ့သည်။ ဒစ်ဂျစ်တယ်လောကသည် အနုပညာရှင်များကို ၎င်းတို့၏ ထူးခြားသော ယဥ်ကျေးမှု၊  လူမျိုးစု ကိုယ်ပိုင်အမှတ်သညာ လက္ခဏာများ များနှင့် ဆက်သွယ်ပြောဆိုနိုင် စေခဲ့ပြီး မြန်မာ့ကြွယ်ဝသော ယဥ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်ကို တန်ဖိုးထားစေခဲ့သည်။ ဖေ‌ဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းမှု မတိုင်ခင် ဆယ်နှစ်တိုင်ကာလအတွင်း မြန်မာပြည်တွင် အထူးသဖြင့် ရန်ကုန်နှင့် မန္တလေးကဲ့သို့သော မြို့ပြများတွင် လှုပ်ရှားအသက်ဝင်နေသော အနုပညာမြင်ကွင်းမျိုးရှိခဲ့သည်။ (အင်တာနက် ပိုမို လွတ်လပ်ခွင့်ရှိသော အခြေအရ ထွက်ပေါ်လာသည့်) ရုပ်တု၊ ရုပ်သေး၊ ဓါတ်ပုံ နှင့် ဒစ်ဂျစ်တယ် အနုပညာများ က မြန်မာအမျိုးသမီးများ၏ အနုပညာကို ပွင့်လန်းစေခဲ့သည်။  အမျိုးသမီးများစွာအပါအဝင် အနုပညာရှင် ၇၅ ဦးကျော်နှင့် ၎င်းတို့ ၏ လက်ရာများကို မီးမောင်း ထိုးပြထားသော မြန်မာ့အသွင်ကူးပြောင်းမှုကို ခြယ်မှုန်းခြင်း စာအုပ်သည် အနုပညာကို ပွင့်လန်းစေသည့်  အထူးသဖြင့် တွန်းလှန်ခုခံသည့်အနုပညာ အသွင်ဖြင့် ပွင့်လန်းစေသည့် ဒီမိုကရေစီ၏ စွမ်းအားကို ဖော်ပြထားသည်။  အွန်လိုင်းရပ်ဝန်း များသည် မြို့ပြများတွင်  ကြီးထွားလျက်ရှိသော အနုပညာမြင်ကွင်းများကို ပို၍သာ ပရိသတ် တိုးစေသည်။ ဥပမာ ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သော ““Art-Spaces”-Us” သည် အောင်မြင်သော အွန်လိုင်း ပြပွဲတစ်ခုဖြစ်ပြီး ပြပွဲတွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် အမျိုးသမီးအနုပညာရှင်များအတွက်  ရှုထောင့်စုံပါဝင်သော ဇာတ်လမ်းတစ်ခု ပြောပြနိုင်သည့် လွတ်လပ် သော စုပေါင်းရပ်ဝန်း တစ်ခု ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။ ထိုရပ်ဝန်းက အမျိုးသမီးအနုပညာရှင်များကို ဂျန်ဒါ (ကျား-ဖြစ်ခြင်း မ-ဖြစ်ခြင်း ဆိုင်ရာ လူမှုသတ်မှတ်ချက်) နှုန်းစံများ ကို စိန်ခေါ်စေခဲ့ပြီး ထိုကာလအတွင်း အမြင်အယူဆများပြောင်းစေရန် အကျိုးပြုနိုင်ခဲ့သည်။

အမျိုးသမီးအနုပညာရှင်များသည်  ယဥ်ကျေးမှုစုံ အပြန်လှန်ဆက်သွယ်မှု ဒိုင်ယာလော့ များကို ဖန်တီးရန် မြန်မာနှင့် နိုင်ငံတကာ အနုပညာရှင်များ လက်တွဲလုပ်ဆောင်နိုင်သည့် အစပျိုးချက်များတွင် ဆက်သွယ်ချိတ်ဆက်နိုင်ရန် အွန်လိုင်း ကွန်ယက်များ၏ စွမ်းအားကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ထို့အပြင် အမျိုးသမီးအနုပညာရှင် အများစုမှာ ကျား-မ တန်းတူ ညီမျှရေး၊ လူ့အခွင့်ရေး နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေး အပြောင်းလဲ များကို အရေးဆိုလှုံ့ဆော်ရန် ၎င်းတို့၏ အွန်လိုင်းပလက်ဖောင်းများကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ အာဏာသိမ်းမှုမတိုင်ခင် ဆယ်နှစ်အတွင်း ပိုမိုလွတ်လပ်မှုနှင့်အတူ အမျိုးသမီးအနုပညာရှင်များ၏ ဇွဲကြီးညီညွတ်မှုပြသသော အနုပညာမျိုးသည် ပို၍တွင်ကျယ်လာသည်။ Jacqueline Adams က နိုင်ငံတော်၏အကြမ်းဖက်မှုနှင့် စီးပွားရေးအကြပ်တည်းများ ကို တွေ့ကြုံခံစားရသည့် တစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းက ဖန်တီးထားသော အနုပညာလက်ရာများကို  အခြားသူများက ဖြန့်ဝေ၊ ရောင်းချ၊ ဝယ်ယူ၍ အနုပညာရှင်များနှင့် အတူ ရပ်တည်မှုကို ဖော်ပြခြင်း၊ ငွေကြေးထောက်ပံ့ ခြင်းကို ညီညွတ်မှုပြ အနုပညာဟု ဖွင့်ဆိုထားသည်။ (စာအုပ်။ “ညီညွတ်မှုပြအနုပညာ” 8 What Is Solidarity Art? (degruyter.com) အဆိုပါခေါင်းစဥ်ကို ဆန်းစစ်ထားသည့် ဆောင်းပါး တစ်ခုတွင် မြန်မာအနုပညာရှင်အမျိုးသမီးများသည် အနုပညာလက်ရာများ ကို ဖန်တီးထုတ်လုပ်လေ့ ရှိသည်၊ “ထို့နောက်တွင် ၎င်းတို့၏ လက်ရာများကို ဒစ်ဂျစ်တယ် အသွင်ပြောင်းက နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ ပို့သည်၊ နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် ပရင့်ထုတ်သည်၊ ချိတ်ဆွဲသည်၊ ပြသပြီး ရောင်းသည်၊ ရောင်းချရငွေများကို အဆိုပါလက်ရာများထုတ်လုပ်သည့် အနုပညာရှင်များထံသို့ ပြန်ပို့သည်၊ အနုပညာရှင် အများစုမှာ မြန်မာပြည်တွင် နေထိုင်ကြသည်”၊ အီလက်ထရောနစ်စီးပွားရေး အစပျိုးချက်များက အမျိုးသမီး အနုပညာရှင်များ၏ အလုပ်များကို တိုးတက်စေသည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီတွင် အာဏာသိမ်းမှု စတင်ခဲ့ပြီးနောက် အမျိုးသမီးအနုပညာရှင်များသည် အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သော အနုပညာပုံသဏ္ဍာန် အမျိုးမျိုးဖြင့်လည်းကောင်း၊ #WhatsHappeningInMyanmar ဟရှ်တဂ် သုံး၍ တကမ္ဘာလုံး နှင့် မျှဝေခဲ့သော မကျေနပ်မှုကို ထုတ်ဖော်သည့် ရုပ်ရှင်များ၊ ပန်းချီကားများ၊ သေချာစွာ မှတ်တမ်းတင်ထား သော တော်လှန်ပိုစတာများ၊ အကများနှင့် များစွာသော အနုပညာဆန်ဆန်ဆန္ဒပြမှုများကို မှတ်တမ်းတင်ခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း အလွန်အရေးကြီးသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ကျယ်ပြန့်လာသော တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှု များကြောင့် စစ်အစိုးရမှ အင်တာနက်အသုံးပြုခွင့်အား ကန့်သတ်လိုက်သည့်အခါ အာဏာသိမ်း ဆန့်ကျင်လှုပ်ရှားမှုရှိ အနုပညာမြင်ကွင်းပေါ် သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ ရန်ကုန်မှ ပထမဆုံး အမျိုးသမီး ဂရက်ဖတီ (နံရံပန်းချီ) ရေးဆွဲသူ အနုပညာရှင်ဖြစ်သူ Ku Kue သည် စစ်တပ်ကို တိုက်ရိုက် ရည်ညွှန်းသည့် နိုင်ငံရေးအနုပညာကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ “မျိုးဆက်မှားပြီး ပြဿနာရှာမိပြီ” ဟု ရေးထားသော ဆိုင်းဘုတ်ကို လူငယ်တစ်ဦး ကိုင်ဆောင်ထားသည့် သူမ၏ ပုံဖော်ချက်မှာ အင်တာနက်တွင် ပြန့်နှံ့ခဲ့ပြီး  ဒီမိုကရေစီအရသာကို ပြန်လည်လုယူခံရဖို့သာ ခံစားခဲ့ရသော လူငယ်များ၏ ဒေါသကို ပြသခဲ့သည်။ သူမ၏ အနုပညာကို @girlpowerinmyanmar နှင့် သူမ သရုပ်ဖော်ပုံများရေးဆွဲသည့် နှစ်ဘာသာ ဖြင့် ဖော်ပြသော ကလေးစာအုပ်များ အပါအဝင် အမျိုးမျိုးသော အင်စတာဂရမ် စာမျက်နှာများ တွင် ပြသခဲ့သည်။