၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် စစ်တပ်မှ “အနောက်” သို့ စတင် ဆက်သွယ်ခဲ့ပြီး ထိုလုပ်ရပ်သည် ဒေသတွင်း တရုတ်၏ ဗိုလ်ကျ စိုးမိုးခြယ်လှယ်မှုကို ကန့်ရန်ဟု ထင်မြင်ရသည်။ ယခုအခြေနေသည် ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုမှ ခင်ညွန့်နှင့် ၎င်း၏ တရုတ် ဖက်တွယ်မှု ကို ဖယ်ရှားစေခဲ့သည့် အခြေနေ၏ ပြောင်းပြန် ဖြစ်သည်။ စစ်တပ်ရှင်သန်ရေးအတွက် တရုတ်၏ ထောက်ခံပံ့ပိုးမှုသည် အသက်ပင်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ညီနောင်မဟာမိတ် သုံးဖွဲ့အား တရုတ်၏ ညင်သာသည့် ချဥ်းကပ်မှုက ၎င်း၏ စိတ်မရှည်တော့ သည့် အခြေနေနှင့် တဖက်ထဲတွင် ပုံအောမထားတော့သည့် အခြေနေ ကို ဖွင့်ဟ  ပြသနေသည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်တွင် တရုတ်သည် စစ်တပ်နှင့် ဆက်ဆံရေးကို တည်ငြိမ်ရေးနှင့် နှစ်နိုင်ငံ ကြား ဆက်ဆံရေးကောင်းမွန်စေရန် အတွက်ဟု အကြောင်းပြခဲ့သည်။ သို့သော် မကြာမီက USIP  အစီရင်ခံစာ တစ်ခုတွင် ပြသခဲ့သည်မှာ တည်ငြိမ်ရေးနှင့် ပတ်သတ်လာလျှင် မတည်ငြိမ်မှုတွေသာ ဖြစ်ပေါ်နေလျက်ရှိပြီး တရုတ်နိုင်ငံအတွက် ဆိုကျိုးသက်ရောက်မှုများသာ ရှိသည်ဟု ပြသခဲ့သည်။ တရုတ်သည် အခြားနိုင်ငံများ၏ ပြည်တွင်းရေး ပြဿနာများကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်း ပြုမည်မဟုတ်ဟူသော ဥပဒေသကို ပြောကြားသည်။ တိုက်ရိုက်မဟုတ်သော်လည်း မြန်မာသည် တရုတ်၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု အဝန်းအဝိုင်း အတွင်း တွင်သာ မြဲမြံစွာ ရှိနေခဲ့သည်။ ‘ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု အဝန်းအဝိုင်း’ သတ်မှတ် မှုကို လစ်ဘရယ်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဆန်မှုကို ယုံကြည်သူများမှ ဖျားနာနေသော အသုံးနှုန်းဟု တခါက ယူဆခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ၎င်း ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု အဝန်းအဝိုင်းသည် အမှန်တကယ်နှင့် သန်သန်မာမာရှိနေပြီး  တရုတ်နိုင်ငံ၏ မူးယစ် ဆေးဝါးထိန်းချုပ်ရေး မူဝါဒ နှင့် မြန်မာနှင့် အရှေ့ပိုင်း အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများမှ တရုတ်ထိ စီးပွားရေးအရနှင့် အခြေခံ အဆောက် အုံ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးအရ ချိတ်ဆက်မည့် ရပ်ဝန်းပိုးလမ်းမစီမံကိန်း အထိ ပါဝင်သည်။ တရုတ်နှင့် ဆက်နွယ်မှုသည် ယဥ်ကျေးမှု အရ အထူးသဖြင့် ယူနမ်ပြည်တွင် တည်ရှိနေပြီး သားဖြစ်သည်။

တရုတ်သည် အိန္ဒိယမှ စိုးရိမ်ရစေသည့် (အောက်တွင် ကြည့်ပါ)  မြန်မာ့ ဩဇာကြီး စီးပွားရေးလုပ်ဖောက်ကိုင်ဖက် ဖြစ်ပြီး မြန်မာ့ စွမ်းအင်ကဏ္ဍ၊ အခြေခံအဆောက်အုံ၊ ဖွံ့ဖြိုးရေး နှင့် သဘာဝ ရင်းမြစ် ထုတ်လုပ်ရေး များတွင် အမြောက်အများ မြှုပ်နှံထားပြီး နောက်ဆုံးအာဏာပိုင်အစိုးရနှင့် ယခင်အစိုးရလက်ထက်တွင်ပါ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အလွန်လိုအပ် နေသော စီးပွားရေး ရင်းမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း မြန်မာသည် နှစ်နိုင်ငံကြားဆက်ဆံရေးတွင် အတိုင်းတာတစ်ခုအထိ အာဏာလုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ အဓိက တရုတ်၏ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုများတွင် မက်လက္ကာရေလက်ကြားကို ဖြတ်၍ သင်္ဘောများနှင့် လောင်စာ သယ်ယူပို့ဆောင်မှုအပေါ် တရုတ်၏မှီခိုနေရမှုကို လျှော့ချရန်၊ ကျောက်ဖြူနှင့် ယူနန်ကို ပိုက်လိုင်းဖြင့် ဆက်သွယ်မည့် ကျောက်ဖြူရေနံဆိပ်ကမ်း၊ လျှပ်စစ်ဓါတ်အား စက်ရုံ၊ အထူးစီးပွားရေးဇုံ (EEZ)၊ ဧရာဝတီရှိ မီးလင်းချိုင့် သဘာဝဓါတ်‌ငွေ့ ဓါတ်အားပေးစက်ရုံ နှင့် အခြား များစွာ ပါဝင်သည်။ ၎င်းမှာ နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေးပေါ် ပြည်တွင်း ရွေးကောက်ပွဲများမှ ကြည့်သည့် အစိုးရတစ်ရပ်၊ ‘လွတ်လပ်သောစျေးကွက်’ မှအားသာချက်များကို လိုလားပြီး အစိုးရ ထိန်းချုပ်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ အလုပ်ဖြစ်မှုကို အလိုအလျောက် လျှော့တွက်သောသူများ အပါအဝင် အများက တွေးကြည့်၍ပင်မရသည့် နယ်ချဲ့အတွေးခေါ် ပမာဏမျိုးဖြစ်သည်။

အဆိုပါ ဆက်ဆံရေးမှာ အမြဲတမ်းချောမွေ့သည်တော့မဟုတ်ပါ။ မြန်မာနှင့်တရုတ်၏ ဆက်ဆံရေးသည် ယူနန်မှ ထွက်ပြေးလာပြီး ၁၉၄၀ ခုနှစ်များတွင် ရှမ်းပြည်တွင် ဖွဲ့စည်းကာ တနေ့တွင် CIA  ၏ အကူညီဖြင့် ပြန်လည်ကျုးကျော် နိုင်မည်ဟု ယုံစားနေသော တရုတ်အမျိုးသားအစွန်းရောက် ကူမင်တန် (GMD) တပ်ဖွဲ့များကို ဖိနှိပ်ဖြိုခွင်းရန် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ခြင်း မှစခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အဆိုပါ ရှင်းလင်းခံရသူများမှာ တရုတ်ကွန်မြူနစ်များအတွက် သီအိုရီအရ ခြိမ်းခြောက် မှု တစ်ခု ဖြစ်သည်ဆိုသည်မှာ ချဲ့ကား ခြင်းသာဖြစ်သည်။  ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ GMD အကျွင်းကြန်များမှာ စစ်တပ်နှင့် မတူဘဲ အဖွဲ့စည်းတစ်ခုလုံးမှာ အကျင့်ပျက် ချစား မှုများနှင့် ပြည့်နှက်နေပြီး ငွေကြေးရရှိရန်သာ စိတ်ဝင်စားသည်။ အဆိုပါ အချိန်က တရုတ် မြန်မာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးမှာ ပုံမှန်မဟုတ်သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများဖြစ်သည်။  ၁၉၆၀ နောက်ပိုင်း တွင် အာဏာရှင်နေဝင်းမှ မြောက်မြားစွာသော တရုတ်လူမျိုးများကို မောင်းထုတ်ပြီးသည့်နောက်တွင် တရုတ်သည် ရန်ကုန် မြောက်ပိုင်း ပခူးရိုးမရှိ ဗမာကွန်မြူနစ် (CPB) ကို ထောက်ပို့မှု မြှင့်တင်ခဲ့သည်။ တချိန်တည်းတွင် CPB ကိုထောက်ပံ့နေသော် တရုတ်နီအစောင့် ဗော်လန်တီယာ များမှ  ၁၉၆၈ ခုနှစ်တွင် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းကို ကျူးကျော်နေခဲ့သည်။  ၁၉၇၀ နောက်ပိုင်း မော် ဆုံးပြီး တရုတ်ပြည်၏ အမြင့်ဆုံးခေါင်းဆောင်အဖြစ် တိန့်ရှောင့်ဖိန် ထွက်ပေါ်လာပြီးနောက်တွင် ပြန်လည်ပေါင်းစည်း ရေး စတင်ခဲ့သည်။ တိန် သုတ်သင်ခဲ့သည့် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ (CCP) ၏ အဖွဲ့ခွဲတစ်ခုဖြစ်သည့်  ‘လေးဦးဂိုဏ်း’ အတွက် CPB မှ ပေါ်တင် ထောက်ပံ့မှုက ဗကပပေါ် တိန်၏ ထောက်ပံ့မှု ကျဆင်း စေခဲ့သည်။ စစ်တပ်၏ ‘တရုတ် ဖက်တွယ်မှု’ ကို ၂၀၂၄ တွင် ဖယ်ရှားမှုက တရုတ်၏ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုများနှင့် အခွင့်လမ်းများကို ရပ်မသွားစေခဲ့သော်လည်း ၂၀၁၁ တွင် မြစ်ဆုံ စီမံကိန်း လမ်းချော်သွားခဲ့မှုက တရုတ်မြန်မာ ဆက်ဆံရေးတွင် နောက်ထပ် ထစ်ငေါ့ မှု ဖြစ်ခဲ့သည်။ အာဏာသိမ်းပြီး နောက်တွင် တရုတ်သည် မြန်မာပေါ် စီးပွားရေးပိတ်ဆို့ ဒဏ်ခတ်ရန်ကြိုးစားမှုများကို  ပိတ်ကာ ခဲ့သည်သာမက မြန်မာနိုင်ငံ အတွင်း ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုများကို ပိုမိုတိုးခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။

လတ်တလော ထိုးစစ်များမစမီကပင် တရုတ်သည် စစ်တပ်၊ ၎င်းတို့ဖြုတ်ချခဲ့သော အရပ်သားအစိုးရနှင့်  အာဏာမသိမ်းမီ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဥ်မှ လုံးလုံးလျားလျား ပယ်ထုတ်ခံရသော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အစုအဖွဲ့ဖြစ်သည့် FPNCC မှ EAOs များနှင့် ပတ်သက်၍ အရှုံးမရှိအောင် သတိထား၍ ဆက်ဆံခဲ့သည်။ အဆိုပါ EAO များနှင့် တရုတ်၏ ကြားဝင် ညှိနှိုင်းမှုက အင်အား အလွန်အကျွံသုံးစွဲပြီးဖြစ်သော စစ်တပ်ကို အခြားနေရာများတွင် အင်အားအလွန်ကျွံသုံးစွဲနိုင်ရန် ခွင့်ပြု မည့် အပစ်ခတ်ရပ်စဲ ရေးသို့ ဦးတည်စေခဲ့သည်။ FPNCC နှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံလိုသည့် အနောက်နိုင်ငံအင်အားကြီး ပါဝါ များကိုလည်း အနောက်တိုင်းသား “ပဋိပက္ခ” နှင့် “ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်ခြင်း” ပညာရှင်များကိုလည်း ပထုတ်၍ NCA လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော KNU နှင့် NMSP ကဲ့သို့သော အဖွဲ့များနှင့် ကျေနပ်ရန် ရပ်တန့်နိုင်ခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးထိုးစစ် ပြီးသည်အထိ တရုတ်နှင့် FPNCC ၏ ဆက်ဆံရေးမှာ ဆက်လက်ရှိနေခဲ့သည်။ အမှန်ပင် ညီနောင်မဟာမိတ် သုံးဖွဲ့ သည် တရုတ်အား ၎င်းတို့၏ အမှန်တကယ် ရည်ရွယ်ချက်များကို ကြိုတင်အသိပေးခဲ့ဟန် ရှိသည်။ တရုတ်၏ စစ်တပ်နှင့် မဟာမိတ် များအားလုံးကို ညင်ညင်သာသာ ဆက်လက်ချဥ်းကပ်မှုက ၎င်းတို့ဖော်ပြထားသည့် ကြားဝင်မစွက်ဖက်ရေး မူဝါဒကို ထင်ဟပ် သော်လည်း စစ်တပ်၏ ရှမ်းပြည်ရှိ တရုတ်လူမျိုးရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများကို နေထိုင်ကျက်စားခွင့်ပေးထားသည့်အပေါ် စိတ်ကုန် လာခြင်းကိုလည်း ထင်ဟပ်သည်။ အောက်တိုဘာ ၂၇ ထိုးစစ်၏ ရလဒ်အဖြစ် အဆိုပါ ရာဇဝတ်သားများဖမ်းဆီးရမိ၍ တရုတ်ပြည်သို့ ပြန်လည်ပို့ဆောင်နိုင်စေခဲ့သည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်သက်သေများသာရှိသော်လည်း စစ်တပ်၏ ၎င်းတို့က တိုက်ပွဲ တွင် အားသာသည် ဟူသော ပြင်မရသည့် ယုံကြည်ချက်ကြောင့် မကြာမီတွင် အားအင်ကုန်ခမ်း၍ သေးငယ် ပျောက်ကွယ် သွားဖွယ် ရှိသည့် စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်နေသူများ အကြား တရုတ်သည် ယာယီအပစ်ခတ်ရပ်စဲရေးကို ညှိနှိုင်းစေ့စပ် ပေးခဲ့သည်။

NUG နှင့် အနောက်အင်အားကြီးနိုင်ငံများအကြား ဆက်ဆံရေး ရှိသည့်အပေါ် မကျေနပ်မှုများကို တရုတ်သည် အတိအလင်း ဖော်ပြခဲ့ သော်လည်း ရံဖန်ရံခါ ဖုံးကွယ်မှုများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ အပြလုပ်ရပ်များသာ ဖြစ်နိုင်သည်။ NUG သည် ၎င်းဘက်မှ တရုတ်နှင့် ပတ်သက်သော တရုတ်ပြည်၏ ‘တရုတ်တနိုင်ငံတည်း (One China)’ မူဝါဒ ကို ထောက်ခံကြောင်း ပါဝင်သော မူဝါဒစာတမ်း တစ်စောင် ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ NUG သာ စစ်တပ်နှင့်ယှဥ်ပြိုင်ရာတွင် အနိုင်ရသူအဖြစ် ထွက်ပေါ် လာပါက တရုတ်သည် ယာယီဘေးရောက်သွားမည်ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အခြားနိုင်ငံ ပြည်တွင်းရေးတွင် ဝင်မစွက်ဖက်ရ ဟူသော အဆိုများရှိသော်လည်း လက်ရှိစစ်တပ်နှင့် ဆက်ဆံမှုများမှာ ၎င်း၏အောင်မြင်မှု အကျိုးအတွက် ပုံအောထားခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း ထိုကဲ့သို့ ဘေးရောက်မှုမှာ ယာယီသာ ဖြစ်လိမ့်မည်။ တရုတ်တွင် စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် အခြား စသည့် အခွင့်အာဏာ များစွာ ရှိနေသည်။