အာဏာသိမ်းပြီးစမှ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း ၂၀၂၃ အောက်တိုဘာ ထိုးစစ်များ မစတင်မီ ထိပင် စစ်တပ်ဘက်တွင် ထိခိုက် သေဆုံးမှု ပေါင်း ၁၃,၀၀၀ ၊ တပ်ပြေးနှင့် ရာထူးမှစွန့်ခွါ မှုပေါင်း ၈,၀၀၀  ရှိသည်ဟု ရဲမျိုးဟိန်းမှ ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ သေကြေ ထိခိုက်မှုနှင့် ရာထူးစွန့်ခွါ ထွက်ပြေးမှု အပါအဝင် ရဲတပ်သား ပေါင်း ၇,၀၀၀ ဆုံးရှုံးမှုရှိသည်ဟု ၎င်းက ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ အမည်မဖော်လိုသူ ရန်ကုန် သံတမန်များကို ကိုးကား၍  Nikkei သတင်းဌာနမှ  စစ်တပ်သည် တစ်ရက်လျှင် ပျမ်းမျှ စစ်သား ၁၅ ယောက် နှုန်းနှင့်  သို့မဟုတ် တစ်နှစ်လျှင် အကြမ်းဖျဥ်း စစ်သား ၅,၅၀၀ ခန့် ဆုံးရှုံးနေသည်ဟု ယုံကြည်ကြောင်း ဖော်ပြ ထားသည်။  အာဏာသိမ်းပြီး ပထမဆုံး ဆယ်လ အတွင်း စစ်သားပေါင်း ၅,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့ပြီး၊ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တို ဘာ ၂၇ ထိုးစစ် မတိုင်မီထိ  လွန်ခဲ့သည့်နှစ်နှစ်အတွင်း စစ်တပ်သည် ၎င်း၏တိုက်ပွဲဝင် တပ်သား တဝက်ခန့် ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီးဖြစ်သည် သို့မဟုတ် တပ်သားပေါင်း ၃၀,၀၀၀ ပေါင်း ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီးဖြစ်သည်ဟု NUG မှ ဆိုသည်။ သို့သော် အဆိုပါ ပြောဆိုချက်များ သည် အတည်ပြု၍ မရသကဲ့သို့ လတ်တလောမှ ထိုးစစ်များပြီးနောက် အရေအတွက် အပြောင်းလဲများလည်း ခန့်မှန်း မရနိုင်သည့်အတွက် အနဲဆုံးအရေအတွက်ခန့်မှန်းချက်ကိုသာ ရည်ညွှန်းသည်က သင့်တော်ပါလိမ့်မည်။

စာရေးသူ ယူဆသည့်အတိုင်း ရဲမျိုးဟိန်း၏ ခန့်မှန်းချက်အား တိကျသည်ဟု ယူဆလျှင် Nikkei သတင်းဌာနခန့်မှန်းသည့် တစ်နှစ်လျှင် ၅,၅၀၀ ဆုံးရှုံးမှုဆိုသည်မှာ တပ်သား စုစုပေါင်း၏ ၃.၇ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်။ ထိုပမာဏသည် သိသာလှသည့် ဆုံးရှုံး မှု တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုပမာဏတွင် ရာထူးစွန့်ခွါမှုနှင့် တပ်ပြေးများကိုပါ ပေါင်းထည့်လျှင် ဟိန်းက နောက်ထပ် ၈,၀၀၀ ဟု ဆိုထားပြီး NUG က ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လအထိဆိုလျှင် လူထုအာခံလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်လာသူ စစ်သားနှင့်ရဲ ပေါင်း မှာ ၁၄,၀၀၀ ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ ရာထူးစွန့်ခွါထွက်ပြေးရန် NUG မှ ငွေကြေးမက်လုံးများ ပေးသည်ဟု ဆိုသော်လည်း စစ်သားတစ်ဦးအတွက် ရွေးချယ်မှု ပြုလုပ်ရန် အဓိကကျသော ဆုံးဖြတ်ချက် မဖြစ်နိုင်ပေ။ ထိုသို့ စွန့်ခွါရန်  လုံလောက် ရေရှည်ခံသော ငွေကြေးမက်လုံးကို ဖန်တီးရန်အတွက်လည်း လိုအပ်သော ရန်ပုံငွေများ မရှိသကဲ့သို့ ထိုသို့ဆုံးဖြတ်ချက်ချ ရန်မှာလည်း အခြား များစွာသော အကြောင်းရင်းများဖြင့် ရှုပ်ထွေး ပွေလီ လျက်ရှိသည်။

အဆိုပါ ကိန်းဂဏန်းများမှာ အတိအကျ မသိရသော်လည်း အောက်တိုဘာ ၂၇ ထိုးစစ်များ စတင်ပြီးနောက်တွင် ပိုမို တိုးပွား လာခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန္နဝါရီလ အစောပိုင်းတွင် လောက်ကိုင်သိမ်းပိုက်မှုတစ်ခုတည်းတွင် ဒစကမှူး ၆ ဦးအပါအဝင် တပ်သားပေါင်း ၂၃၈၉ ဦး လက်နက်ချ ခဲ့ပြီး ရဲမျိုးဟိန်း အဆိုအရ မြန်မာ့စစ်တပ်သမိုင်းတွင် အကြီးမားဆုံး လက်နက်ချမှု ဖြစ်ခဲ့သည်။ 

ဤတွင် မေးခွန်းရှိလာသည်။ အောက်တိုဘာ ထိုးစစ် မတိုင်မီ ကပင် စစ်တပ်အနေဖြင့် ဆုံးရှုံးမှုတွေကို အလျင်မီ ကာမိအောင် အစားထိုးခန့်အပ် နိုင်ခဲ့သလား ဟူ၍ ဖြစ်သည်။

မှန်ချင်မှ မှန်လိမ့်မည်။ များမကြာမီက ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဥပဒေ အသက်သွင်းခြင်းက ဒီမေးခွန်းကို ဖြေနိုင်လိမ့်မည်။ လတ် တလော ထိုးစစ်မတိုင်မီကပင် စစ်တပ်သည် တပ်သားခန့်အပ်မှုနှင့် ထိန်းသိမ်းမှု နှစ်ခုလုံးတွင် ပြဿနာများရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ ၏ သမရိုးကျ ခန့်အပ်သည့် အခြေနေများ ဖြစ်သည့် စစ်ကိုင်းနှင့် ချင်းကဲ့သို့ မြေပြင်များမှာ ယခုဆိုလျှင် သင်္ချိုင်းများဖြစ်နေပြီး အလုပ်ကိုင်တစ်ခုအနေဖြင့် တပ်ထဲဝင်လိုခဲ့သည့် လူငယ်များမှာ ယခုဆိုလျှင် သူပုန်များဖြစ်နေပေပြီ။ စစ်ဗိုလ်သင်တန်း ကျောင်း လျှောက်လွှာများမှာ သိသိသာသာ နည်းပါးလျက် ရှိသည်ဟု ဧရာဝတီသတင်းဌာနက ဖော်ပြသည်။ အဆိုပါ အခြေနေက အရည်သွေးပြည့်ဝမှုကို အကန့်သတ်ဖြစ်နိုင်သော်လည်း အရည်သွေးရှိမှု ဆိုသည်ကပင် နှိုင်းရသဘော ဖြစ်သည်။ စစ်တပ်သည် စိတ်ကူးဥာဏ်ကောင်းသော ဗျူဟာရှင်အစုအဖွဲ့ ဟု ဆိုရခက်သည်။ ၎င်းတို့သည် ပြဿနာများကို ကျန်းမာရေးအရ မသင့်တော်သူများပါ အပါအဝင် ခန္ဓာကိုယ်များ ပစ်ထည့် ဖြေရှင်း သူများဖြစ်သည်။

ရဲမျိုးဟိန်းက ကျိုးကြောင်းဆီလျော်စွာပင် စစ်တပ်သည် “အစိုးရတစ်ရပ်ဟူပင် မဆိုထားနှင့် တိုက်ခိုက်ရေးအင်အားစု အဖြစ်ပင် ဆက်လက်ရပ်တည်ရန် ခက်ခဲလျက်” ရှိသည်ဟု အခိုင်မာဆိုသည်။ ၎င်းတို့သည် အာဏာမသိမ်းမီကပင် ဝန်ထမ်း အင်အားလျော့နည်းလျက်ရှိသည်။ သို့သော် စစ်တပ်သည် အဆုံးရှုံးကို အသားကျပြီး ဖြစ်သည်။ ဆယ်စုနှစ်များစွာ ပထဝီမြေပြင်များစွာရှိ များစွာသော သူပုန်များကို စီမံတတ်သူဖြစ်သည်။ စစ်တပ် ရုတ်တရက် ပြိုလဲနိုင်ခြေမှာ အခြေတင် ဆွေးနွေးဖွယ်ဖြစ်သော်လည်း စာရေးသူ သတိပြုမိသလောက် ယခုလက်ရှိအခြေနေကဲ့သို့ အခြေနေမျိုး သမိုင်းတွင် မရှိခဲ့ ဖူးပေ။ စစ်မှုထမ်းဥပဒေသည် လုပ်မိလုပ်ရာနောက်ဆုံးအခြေနေကို ထင်ဟပ်ခြင်းဟု မြင်နိုင်သည်။ အားနဲ၍ သို့မဟုတ် အကျင့်ပျက်ခြစား၍ သို့မဟုတ် သာလွန်အင်အားနှင့် ရင်ဆိုင်ရ၍ သို့မဟုတ် အဆိုပါ အချက်များအားလုံး စုဆုံနေ၍ စသော အကြောင်းများကြောင့် အခြားအလားသဏ္ဍန်တူသည့်  တပ်များသည် ‘ပြိုလဲပြီး’ ဖြစ်သည်။ စစ်တပ်သည် စည်းကမ်း တင်း ကျပ်၍ အထက်အောက်နာခံရသော အကျင့်ပျက်ချစားသည့် အဖွဲ့စည်းတရပ်ဖြစ်ပြီး ထိုဖွဲ့စည်းမှုတွင် အရပ်သားများသည် သားကောင်များ ဖြစ်သည့်အတွက် အလုပ်ဖြစ်လျက်ရှိပြီး စစ်တပ်အင်စတီကျူးရှင်း ပျက်စီးသည် အထိ မဖြစ်သေးပေ။

စစ်တပ်၏ တပ်ယဥ်ကျေးမှုသည် ၎င်းအဖွဲ့စည်း ကြာရှည်ခံရန် ပံ့ပိုးထားသည်။ ၂၀၂၁ Deutsch Welle သတင်းဌာန မှ ဖော်ပြသော ဆောင်းပါးတွင် စစ်သားများသည် စစ်တပ်၏ ကမ္ဘာ့အမြင်ကို လက်ခံရန် ”ဦးနှောက်ဆေးခြင်း” ခံထားသည်။ သို့သော်လည်း စစ်တပ်၏ကမ္ဘာ့အမြင်ကို ၎င်း တို့ သိပြီးသားဖြစ်သည်။ စစ်တပ်သည် ဗမာလူမျိုးကြီး အာဏာရှင် အဖွဲ့စည်း^[3] တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်မှုမှာ ၎င်းတို့ ၏ အမှတ်သညာတစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း ထိုအယူအဆမှာ စစ်တပ် အား ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်သူ မဟုတ်သူများ နှင့် မူဆလင်များနှင့် ခွဲခြားရန် အမှတ်သားတစ်ခုသာ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ အမှတ်သားနဲ့  သံဃာတော်များ ခွဲထွက်သောအခါ ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းကြီးများကို သတ်လိုသည့် စစ်တပ်၏ဆန္ဒမှာ ထိုဘာသာ တရားသည် စစ်တပ်အရာရှိများအတွက် မည်မျှလိုသုံး ဖြစ်သည်ကို ဖော်ပြနေသည်။ အမှန်ပင် စစ်တပ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကျော်လွန်သော ဘာသာတရားတစ်ခု ဖြစ်မည် သို့မဟုတ် တဘဝလုံး နှစ်မြုပ်၍ လေ့လာလိုက်စားနေသည့် ဘုန်းကြီးများ ထက်ပင် ပို၍ ‘သန့်ရှင်း’ သောဗုဒ္ဓဘာသာ ကို ကိုယ်စားပြုနေခြင်း ဖြစ်မည်။^[4] စစ်တပ်၏ ရာထူးအနိမ့် တပ်သားများတွင် ရဝမ်၊ ချင်း နှင့် ဗမာ မဟုတ်သော ခရစ်ယာန် ခြေလျင် စစ်သားများ ပါဝင်နိုင်သော်လည်း အရာထူးအရာခံ အဆင့်တွင် ဗမာ လူမျိုး များသာ ရှိသည်။ ရာထူးနိမ့်တပ်သားများ မှာ ကမ္ဘာ့အမြင်ကို လက်ခံ၍ စစ်ထဲဝင်ခြင်းဟု မဆိုနိုင်ဘဲ ဆင်းရဲမွဲတေမှုမှ လွတ်မြောက်ရန် ကြိုးစားခြင်းက ပို၍ ကျိုးကြောင်းညီညွတ်သော အကြောင်းရင်းဖြစ်နိုင်သည်။

အဆိုပါ တပ်တွင်းယဥ်ကျေးမှုသည် အမြင်ကျဥ်းမြောင်းသေးသိမ်မှုဖြင့် ထောက်ကန်ထားသည်။^[5] တပ်သားစုဆောင်းမှုသည် မျိုးဆက် အဆက်ဆက် ခန့်အပ်မှုဖြစ်သည်။ တပ်သားများနှင့် ၎င်းတို့၏ မိသားစုများမှာ အရပ်သားများနှင့် ဝေးရာတွင် နေထိုင်ကြပြီး အချင်းချင်း ထိမ်းမြားလက်ထက်ကြရန် များသည်။ ၎င်းတို့အတွက် ကိုယ်ပိုင်ကျောင်းများနှင့် တက္ကသိုလ် များရှိပြီး ကိုယ်ပိုင် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ ကိုယ်ပိုင် အာမခံနှင့် ပင်စင်လစာ အပြင် ကိုယ်ပိုင် တရားရုံးများပါ ရှိသည်။ အဆိုပါ အစုအဖွဲ့ အတွက် အရပ်သားများ ဆိုသည်မှာ လုံးဝ ယုံကြည်စရာမကောင်းသည့် ရံဖန်ရံခါ သစ္စာဖောက်တတ်သူများ သည် ဖြစ်သည်။ စစ်တပ်သည် နိုင်ငံအပေါ် အမြဲ ‘သစ္စာစောင့်သိကာကွယ်ခဲ့’ သည့်အတွက် နိုင်ငံကို ၎င်းတို့ ပိုင်သည်ဟု အထင်ရောက်သည်။ တဖက်သား ဒုက္ခရောက် နာကျင်ရသည်ကို ကျေနပ်မှုသည် စစ်တပ်၏ တပ်တွင်းယဥ်ကျေးမှု အစိတ် အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်သည်။ သတ်ဖြတ်နှိပ်စက်ခြင်းက ၎င်းတို့အကြား ချည်နှောင်သည် အရာဖြစ်သည်။ စစ်သားများနှင့် ပြည်သူ့ စစ်များ ကျူးလွန်သည့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများက အရပ်သားများအပေါ် စစ်တပ်ကို နာနာကျည်းကျည်း မုန်းတီး စေပြီး ၎င်းတို့ကို အရပ်သားများက လက်စားချေတုန့်ပြန်ရန် စောင့်ဆိုင်းနေသည်၊ ၎င်းတို့ကို သွေးစွန်းစေသော အဆိုပါ တပ်တွင်းမှလွဲ၍ အခြားမည်သည့်နေရာတွင်မှ နားခိုစရာ မရှိဟူသော ခံစားယုံကြည်ချက်မျိုး ဖြစ်စေသည်။ အဆိုပါ အခြေနေ တွင် တပ်မတော်မှ ပေးသော လုံခြုံရေး၊ ငွေကြေးနှင့် အခြားအရာများသည် တပ်သားများ ဆက်လက်နားခိုစရာ မက်လုံး ဖြစ်လာသည်။^[6] အဆိုပါ စိတ်အားထက်သန်မှုသည် အန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုယမ်သို့ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည့် စစ်တပ် အရာရှိများတွင် တွေ့နိုင်သည်။ ၎င်းတို့အားလုံးသည် တပ်ထံသို့ ပြန်ရန် ရွေးချယ်ခဲ့ကြသည်။

အောက်ခြေတပ်သားအများစုအတွက် အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမွဲတေမှုကို ရှောင်ရှားရန် ရည်ရွယ်ချက်နှင့်အတူ တပ်ထဲသို့ ဝင်ခြင်းမှာ ရာဇဝတ်မှုများ ကျူးလွန်နေသော၊ ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်သတ်ဖြတ်ရသည်ကို နှစ်ခြိုက်သော၊ အာဏာရှင် ဖြစ်ရန် ကြိုး ပမ်းနေသော တပ်ထဲသို့ ဝင်ခြင်းဖြစ်သည်။