မန္တလေးမှ တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများနှင့်လတ်တလောဘွဲ့ရထားသူများ၏အကြောင်းအရာများက အာဏာသိမ်းမှု့ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာရသည့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ အခက်အခဲစိမ်ခေါ်မှုများကိုမီးမောင်းထိုးပြနေသည်။ သူတို့လုပ်ရပ်တိုင်း ကို အဏုကြည့်မှန်ဘီလူးအောက်တွင်ထားခံရပြီး စစ်တပ်ကိုထောက်ခံသူလား-NUG ကိုထောက်ခံသူလားဆိုသည်ကိုစစ်ဆေးခံနေရသည်။ လူငယ်အတော်များများမှာ ပညာသင်ယူရေးနှင့်ငွေကြေးဆိုင်ရာအခက်အခဲမှ ရုန်းကန်နေကြရပြီး စစ်တပ်အာဏာလုယူချိန်မှစ ၍ သူတို့ဘဝအတွက်ရွေးခြယ်မှု့နှင့်အခွင့်အရေးများမှာ သိသိသာသာ လျော့နည်းသွား ကြသည်။ တက္ကသိုလ်ဘွဲ့တစ်ခုရရန် ၊ပြည်ပတွင်ပညာသင်ယူရန်၊အစိုးရရုံးတွင်အလုပ်လုပ်ကိုင်ရန်အိပ်မက်များ မှာ လွန်ခဲ့သည့်တနှစ်ခန့်က ပြောစရာမရှိအောင်လေးစားထိုက်သည့် ရည်မှန်းချက်များဖြစ်ခဲ့သည်။ စစ်အာဏာသိမ်း ခြင်းကိုဆန့်ကျင်သည့်လှုပ်ရှားမှုသည် မြန်မာ့လူငယ်များ၏အနာဂါတ်အတွက်ဖြစ်သည်။ သို့သော် လည်း ဝိရောဓိအနေဖြင့် လူငယ်များ သူတို့လမ်းကိုသူတို့ဖောက်ရန်အတွက်ခက်ခဲစေခဲ့သည်။

စစ်တပ်မှဖိနှိပ်မှုများကြမ်းရမ်းလာသည်နှင့်အမျှ  အင်အားသုံးပြီးတော်လှန်သည့်နည်းကိုမြန်မာပြည်တွင်းနှင့်ပြည်ပမှပြည်သူ များပိုမိုချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်လာကြသည်။ ပစ်မှတ်ထားရမည့်သူများနှင့် ဒလန်များ(စစ်တပ်ထောက်ခံသတင်းပေးသူများ) ၏ကောလဟာလစာရင်းထွက်ပေါ်လာပြီး စစ်တပ်နှင့်ဆက်နွယ်နေသူများအသတ်ခံရခြင်းမှာလည်းပိုစိပ်လာသည်။ သို့သော် အကြမ်းဖက်ဖိနှိပ်မှုများကြောင့် ပြင်းထန်သည့်တော်လှန်ရေး ကိုမီးစထိုးပေးသလိုဖြစ်သည်၊နေ့တဓူဝဘဝတွင်တော်လှန်ရေးထဲပြောင်ပြောင်တင်းတင်းမပါဝင်သူများမှာစစ်တပ်၏အကြမ်းဖက်မှုကိုတိုက်ရိုက်ခံစားရသည်ထက မိမိဘဝတူများ၏ ဖိအားကိုပိုမို ခံစားနေရသည်။

စစ်တပ်အရာရှိများ၏မိသားစုများနှင့်ထောက်ခံသူများကို လူသိရှင်ကြားအရှက်ခွဲသည့်လူမှုဒဏ်ခတ်ခြင်းကို ထိရောက်သည့် ဘေးထွက်နည်းဗျူဟာ ဟုလူအတော်များများကချီးမွမ်းကြသော်လည်း အထက်ဖော်ပြပါအကြောင်းအရာများအရ စစ်တပ်ကိုမထောက်ခံသူများပင်လျှင် သူတို့လုပ်ရပ်များက အရပ်သားများ၏တော်လှန်ရေးကို အပြည့်အဝထောက်ခံခြင်းမရှိဟုထင်မြင်ယူဆခံရလျှင် လူမှုဘဝ သေသွားသည်ကိုရင်ဆိုင်နေကြရသည်။ ပညာရေးနှင့်အလုပ်အကိုင်ရရှိရေး ကဏ္ဍများတွင်သာ ဖြစ်နိုင်ချေမရှိအောင်အိပ်မက်ပြိုကွဲနေသည်ဟု လူငယ်များကခံစားရသည်မဟုတ်၊  ကပ်ရောဂါဆိုးကျရောက်နေချိန်တွင်အာဏာသိမ်းလိုက်သည့်အတွက် ကျန်းမာရေးနှင့်ပတ်သက် လျှင်လည်းမည်သို့ဆောင်ရွက်ရမည်ကိုမသိနိုင်ပေ။ ဥပမာ- ရှင်း ဆိုလျှင် ကိုဗစ်-၁၉  ကာကွယ်ဆေးထိုးရန် ပြည်သူ့ဆေးရုံတစ်ခုသို့တိတ်တဆိတ်သွားခဲ့ရသည် –  သူ့သူငယ်ချင်းများလုံးဝမသိအောင်လျို့ဝှက်ထားရသည့်ကိစ္စဖြစ်သည်ဟုရင်ဖွင့်လာသည်။

ရှင်းတွင် ကာကွယ်ဆေးထိုးရန်ခိုင်လုံသည့်အကြောင်းရင်းရှိသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သူမ၏အဖိုးအဖွား၊မိဘ၊မောင်ဘွားများနေသည့်ရပ်ကွက် နှင့် သူမနေသည့်နေရာကနီးကပ်သည်။ ထို့ကြောင့် သူမနေထိုင်သည့် ရွာတွင်ရှိ နိုင်ငံပိုင်ဆေးခန်းမှ ကိုဗစ်-၁၉  ကာကွယ်ဆေးထိုးနိုင်ကြောင်း စတင်ပြောလာသောအခါ သူမနှင့်သူမ မိသားစု အတွက် စာရင်း ပေးခဲ့သည်။ သို့သော် စစ်အစိုးရမှ ကာကွယ်ဆေးကိုဖြန့်ဝေနေသည့်အတွက် ထို ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံခံခြင်းမှာ သစ္စာဖောက်လုပ်ရပ်အဖြစ် ထင်မြင်ကြသည်။သူမ သူငယ်ချင်းများသာ ထိုသို့သူမကာကွယ်ဆေးထိုးခဲ့သည်ကိုသိရှိသွားပါက ရှင်းကို ရှောင်ဖယ်သွားကြလိမ့်မည်ဟုသူမယုံကြည်သည်။

“ ကျွန်မအတွက်တော့ဆေးထိုး တယ်ဆိုတာကျန်းမာရေးအတွက် စိုးရိမ်တာသက်သက်ပါပဲ၊ ဒါပေမယ့်

ကျွန်မကိုစစ်တပ်ကိုထောက်ခံတယ် …သို့မဟုတ် CDM လုပ်တဲ့ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေကိုသစ္စာဖောက်တယ်လို့ တခြားလူတွေကပြောလိမ့်မယ် ။ တချို့ပုဂ္ဂလိကဆေးခန်းတွေလည်း ကာကွယ်ဆေး ထိုးလို့ရပါတယ်ဒါပေမယ့် ဈေးကြီးတယ်။ နိုင်ငံပိုင်ဆေးရုံမှာ ဆေးထိုးတဲ့ ကျွန်မလိုရိုးရိုးလူတွေကို ဝေဖန်ခံရတယ်၊ ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံမှာကာကွယ်ဆေးထိုးတဲ့သူဌေးတွေကိုတော့ တာဝန်သိတယ်ဆိုပီးချီးကျူးကြတယ့့်စံနှစ်ခုမတူပုံများ”

ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းသည် ကျန်းမာရေးကိစ္စမဟုတ်တော့ပဲ နိုင်ငံရေးလုပ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်နေကြောင်း ရှင်း၏အဖြစ်အပျက်တို့ကမီးမောင်းထိုးပြနေသည်။ ကာကွယ်ဆေးထိုးမည်မထိုးမည်ကိုလူတိုင်းဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်ရှိသော်လည်း ၊မည်သည့်တွန်းအားကြောင့်ဖြစ်စေပြည်သူ့ဆေးရုံဆေးခန်း တွင်ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံမည်ဆိုပါက ၊ စစ်တပ်အားပေးသည့် လုပ်ရပ်အဖြစ်ထင်မြင်ခံရသည်။ ကာကွယ်ဆေးထိုးယူပြီးသူများကိုလည်း ထိုသို့ထိုးနှံပြီးကြောင်း တပါးသူမသိစေ ရခြင်းအချက်က ကာကွယ်ဆေးနှင့်ပတ်သက်သည့် တိကျသောသတင်းအချက်အလက်စီးဆင်းပျံ့နှံ့မှုကိုတားဆီး ထားပြီး ကိုဗစ်-၁၉  ကိုတိုက်ထုတ်ရာတွင် ထိရောက်မှုလျော့ပါးစေသည်။ ထိုအချက်များအားလုံးထက် ကာကွယ်ဆေးကို နိုင်ငံရေးအဖြစ်ပြောင်းလိုက်ခြင်းက ပုဂ္ဂလိကဆေးခန်းသွားရန်မတတ်နိုင်သူများကိုခွဲခြားသကဲ့သို့ဖြစ်စေသည်။