ဤဆောင်းပါးရေးသူအနက်မှ တဦးသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဘဇားရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ ထိုစခန်းကို သွားရောက်လေ့လာရင်း စာရေးသူက အမျိုးသမီးများ အပါအဝင် ဒုက္ခသည် အများအပြားကို ကံကောင်းစွာပင် စကားပြောဆိုခွင့်ရရှိခဲ့သည်။  ရိုဟင်ဂျာမိန်းကလေးငယ် Tania သည် အလုပ်လုပ်ခွင့်ရမည်ဟု လိမ်လည်လှည့်ဖျားခြင်းခံရကာ ကော့ဘဇားသို့ လူကုန်ကူးခံရပြီး ပြည့်တန်ဆာအဖြစ် လုပ်ကိုင်ရန် အတင်းအကြပ်စေခိုင်းခံခဲ့ရသည်။ သူမအနေဖြင့် “အလုပ်ကမ်းလှမ်းတာက လိမ်လည်မှုတခုပါ။ သူတို့က ကျွန်မကို ဒီကိုခေါ်လာပြီး ဒီလိုအခြေအနေမျိုးရောက်ေအာင် တွန်းပို့ကြတယ်”ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။​ ဤအခြေအနေနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်မှာ Taniaတဦးတည်း မဟုတ်ပါ။ ရာနှင့်ချီသော မိန်းကလေးငယ်များသည် ကော့ဘဇားသို့ အတင်းအကျပ် ရွှေ့ပြောင်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။ အယ်လ်ဂျာဇီးယားသတင်းဌာန၏ မှတ်တမ်းရုပ်ရှင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတခုအရ ထိုဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် မှောင်ရိပ်ခို အလုပ်လုပ်ကိုင်ရန်အတွက် နိုင်ငံတကာ လူကုန်ကူးမှုကွန်ရက်မှတစ်ဆင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မလေးရှားနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံများသို့ အရွယ်မရောက်သေးသည့် မိန်းကလေးအများအပြားကို စေလွှတ်ကြသည်။

ရိုဟင်ဂျာအသိုင်းအဝိုင်းရှိ ဓလေ့ထုံးတမ်းများသည် အမျိုးသမီးများ တန်းတူပါဝင်ခွင့်ကို ကာလကြာရှည်စွာပင် ခွဲထုတ်ထားခဲ့သည်။ အမျိုးသမီးများသည် မိသားစုကိစ္စများတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းမပြုနိုင်ပဲ လူမှုရေးအရလည်း ဖုံးကွယ်မှုများအောက်တွင် နေထိုင်ရသည့် ကန့်သတ်မှုများရှိနေသည်။ ဒုက္ခသည်စခန်းဝန်ထမ်းတဦးဖြစ်သူ Fatima Bunnoက “ဒါက ဒီမှာဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ်ဖြစ်ပြီး ပုံမှန်ဖြစ်လာပါပြီ။ အမျိုးသမီးတွေ အပါအဝင် လူတိုင်းက အမျိုးသားတွေကပဲ ဦးဆောင်လိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်ကြတယ်။ သာမန်ကိစ္စတွေနဲ့ ပတ်သက်လာရင် အမျိုးသမီးတွေက ဘယ်တော့မှ ဦးစားပေးမခံရဘူး”ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။ ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် အမျိုးသမီးများအပေါ် အဓမ္မပြုကျင့်မှုနှင့် အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုသည် ထိတ်လန့်ဖွယ်ရာပင် အဖြစ်များပြီး အလွန်ကြောက်မက်ဖွယ်ရာကောင်းသည်။ အမျိုးသမီးတဦးအနေဖြင့် အဓမ္မပြုကျင့်ခံရသည့်အခါ ဒုက္ခသည်စခန်းများ၏ တုန်လှုပ်ချောက်ချားစရာကောင်းသည့် လူမှုဆက်ဆံရေးသည် မုဒိမ်းကျင့်သူကို ပို၍အားပေးတတ်သည့် အလေ့အထရှိသည်။ ဒုက္ခရောက်သူများကို ငွေအနည်းငယ်ပေးကာ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် စဉ်းစားကြသည်။ သို့သော် ဤကြေကွဲဖွယ်ရာကိစ္စရပ်များသည် ဤနေရာတွင်ပြီးဆုံးသွားခြင်းမရှိပါ။ အဓမ္မပြုကျင့်ခံရပြီးနောက် ကျူးလွန်ခံရသူများသည် ဒုက္ခသည်စခန်းအတွင်း၌ ပြင်းထန်သည့် အရှက်ရမှုကို ကြုံတွေ့စေပြီး အမျိုးသမီးအများအပြားအား ပြည့်တန်ဆာအဖြစ်လုပ်ကိုင်ရန် (သို့မဟုတ်) မိမိကိုယ်ကို သေကြောင်းကြံစည်ရန် မကြာခဏ တွန်းအားပေးမှုများနှင့် ကြုံတွေ့ရသည်။

၂၀၁၇ခုနှစ်တွင် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးပေါင်း တသန်းနီးပါး မြန်မာနိုင်ငံစစ်တပ်၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကြောင့် ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ ထိုသူများအနက်တွင် ထောင်ပေါင်းများစွာသော အမျိုးသမီးများသည် မြန်မာစစ်တပ်၏ အဓမ္မပြုကျင့်ပြီး သတ်ဖြတ်ခြင်းကိုခံခဲ့ရသည်။ မုဒိမ်းမှုမှ လွတ်မြောက်ပြီး သေလမ်းမှ လွတ်မြောက်လာသူများသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ရှိ စခန်းများတွင် ခိုလှုံနေကြရပြီး ဒုက္ခဆိုးကျိုးများကို ဆက်လက် ခံစားနေကြရသည်။ မိသားစုနှင့် လူမှုအဖွဲ့အစည်းများမှ ၎င်းတို့အား ယခင်အတိုင်း ရှုမြင်ခြင်းမရှိတော့ပေ။ ထိုအမျိုးသမီးများအား ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် “နတ်ဆိုးများ” အဖြစ် သဘောထားကြသည်။ ရခိုင်ပြည်နယ်မှ ကြောက်မက်ဖွယ် ဖြစ်ရပ်များမှ လွတ်မြောက်လာသူ Narifa Begumနှင့် စကားပြောရာတွင် သူမသည် ဒုက္ခသည်စခန်းအတွင်းမှ ဘဝအတွေ့အကြုံကို ပြောပြခဲ့သည်– “ကျွန်မက မိသားစုနဲ့ အတူနေပေမယ့် သူတို့က ကျွန်မက အဓမ္မပြုကျင့်ခံရတာ  ကျွန်မမှာ အပြစ်ရှိလို့ဆိုတဲ့ ပုံစံနဲ့ ဆက်ဆံတယ်။ တခြားမွေးချင်းတွေကို ဆက်ဆံသလို ကျွန်မကို  မဆက်ဆံတော့ဘူး။ ကျွန်မတို့က ကိုယ့်မိသားစုထဲမှာကို အထီးကျန်နေရင် ကျန်တဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းက ကျွန်မတို့ကို ဘယ်လိုမြင်မလဲ စဥ်းစားကြည့်ပါ။ ကျွန်မတို့က လက်ထပ်တာ ဒါမှမဟုတ် တစုံတယောက်ရဲ့ ပထမဇနီးမယားမဖြစ်နိုင်တော့ဘူး”။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် ၁၉၅၁ခုနှစ် ဒုက္ခသည်ကွန်ဗင်းရှင်းတွင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော နိုင်ငံမဟုတ်သည့်အတွက် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များအား ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပံ့ပိုးကူညီရန်အတွက် တာဝန်မရှိပါ။ သို့သော် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေထူထပ်မှုအများဆုံး နိုင်ငံဖြစ်သော်လည်း ဝန်ကြီးချုပ် Sheikh Hasinaသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံရှိ ဒုက္ခသည်များထဲမှ သန်းပေါင်းများစွာကို ခိုလှုံနေထိုင်ရန် စီစဉ်ပေးခဲ့သည်။ ရိုဟင်ဂျာအမျိုးသမီးများကို အကာအကွယ်ပေးရန်အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ အစိုးရသည် ဒုက္ခသည်များအတွက် သင့်လျော်သော တရားမျှတမှုကို ရရှိစေရေးအတွက် Camp-In-Charge (CIC) စခန်းကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ CICသည် ရာဇ၀တ်မှုတိုင်းတွင် တရားမျှတမှု ရရှိစေရန်အတွက် ရည်ရွယ်ထားသော အစိုးရအရာရှိများ၏ အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ ဒုက္ခရောက်သူများသည် အစိုးရမဟုတ်သည့်အဖွဲ့အစည်းများမှ ပေးထားသည့် ဖုန်းနံပါတ်များမှတဆင့် ဆက်သွယ်ကြသည်။ ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီးနောက် ကျူးလွန်ခံရသူသည် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူကို စာဖြင့်ရေးသားတိုင်ကြားနိုင်သည်။ ထို့နောက် အဆိုပါတိုင်ကြားချက်များကို အစိုးရမဟုတ်သည့်အဖွဲ့အစည်းများမှ CICသို့ ပေးပို့သည်။ CICမှ တိုင်ကြားချက်သည် မှန်ကန်ကြောင်း တွေ့ရှိပါက တရားမျှတမှုရရှိစေရန် ဆက်လက် ဆောင်ရွက်ပေးပါသည်။ သို့သော်လည်း ရိုဟင်ဂျာအသိုင်းအဝိုင်းအတွင်းရှိ လူမှုရေးဖိအားများကြောင့် အမျိုးသမီးအများစုသည် ကျား၊မ အခြေပြု အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုများကို ဆန့်ကျင်ရန် လွန်စွာကြောက်ရွံ့ကြသည်။

အဓမ္မပြုကျင့်ခံကြရသည့် ရိုဟင်ဂျာအမျိုးသမီးများနှင့် မိန်းကလေးငယ်များစွာကို ၎င်းတို့၏မိသားစုများက မိသားစုကို အသရေပျက်စေသည်ဟု တံဆိပ်ကပ်သဖြင့် ထိုအမျိုးသမီးများ၏ အခြေအနေသည် ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာမည့်အလားအလာ အလွန်နည်းပါးသည့် အားနည်းချိနဲ့သည့် အခြေအနေသို့ လျော့ကျသွားခဲ့သည်။ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများ  ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သည့် အတွေ့အကြုံများသည် လေ့လာမှုနည်းပါး၍ အစီရင်ခံတင်ပြမှုနည်းပါးသည့် ကပ်ဘေးတခုဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းထံမှ ညှိနှိုင်းတုံ့ပြန်မှုပေးရန် တောင်းဆိုနေသည့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ကပ်ဘေးဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်အာဏာသိမ်းအစိုးရအတွင်းရှိ ကျူးလွန်သူများအား ဖိအားပေးရန် ထိရောက်သော အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများ မရှိသေးပေ။ ခုနစ်နှစ်တာကြာမြင့်သွားသော်လည်း ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂသည် တပ်မတော်အပေါ် တုံ့ပြန်မှု အားနည်းခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ လူမျိုးသုဥ်းသတ်ဖြတ်မှုကဲ့သို့သော ရက်စက်ယုတ်မာမှုများကို အသိအမှတ်ပြုရန် (သို့မဟုတ်) ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုတပ်ဖွဲ့များ စေလွှတ်ရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သည်။ ဤကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် လူမျိုးသုဥ်းသတ်ဖြတ်မှုအား အသိအမှတ်ပြုသည့်အနေဖြင့် မြန်မာစစ်အစိုးရအား ပိတ်ဆို့အရေးယူရန်နှင့် ပြည်ပနိုင်ငံများရှိ ၎င်းတို့၏တရားမ၀င်ပိုင်ဆိုင်မှုများကို သိမ်းယူရန်အတွက် “ Burma Act “ ဥပဒေကို မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ အစီအမံများသည် အာဏာသိမ်းစစ်အစိုးရအား အပြစ်ပေးရာတွင် ထိရောက်မှု ရှိပုံပေါ်သော်လည်း နေရပ်ပြန်ပို့ရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို ပိတ်ပင်တားမြစ်လျက်ရှိသည်။ ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီအတွင်းတွင် ဘေဂျင်းနှင့် မော်စကိုတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ စစ်အာဏာရှင်အစိုးရကို ထောက်ခံခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာတာဝန်များကို ဆက်လက်၍ မျက်ကွယ်ပြုစွန့်လွှတ်လျက်ရှိသည်။

သို့သော်လည်း နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်း၏ ညှိနှိုင်းတုံ့ပြန်မှုသည် လက်ရှိကာလ၏ အပျက်သဘောဆောင်နေသည့် လမ်းကြောင်းကို ပြောင်းလဲမည်ဟု ကတိကဝတ်ပြုထားသည်။ အကယ်၍ ဥရောပနိုင်ငံများအနေဖြင့် လူမျိုးသုဥ်းသတ်ဖြတ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုပြီး ကျူးလွန်သူများအား ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်ရာတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဆိုပါက တာဝန်ခံမှု ပိုမိုအားကောင်းစေပြီး တရားမျှတမှုအတွက်လည်း လမ်းကြောင်းဖော်ဆောင်ပေးနိုင်သည်။ ထို့အပြင် ဒုက္ခသည်များကို နေရပ်ပြန်ပို့ရေး ကြိုးပမ်းမှုများကို လွယ်ကူချောမွေ့စေရန်အတွက် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂသည် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်ခြင်း ရည်မှန်းချက်အား စတင်လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်များအကြား ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး ပြိုင်ဆိုင်မှုများသည် သန်းနှင့်ချီသည့် ဒုက္ခသည်များ၏ အိပ်မက်များကို ပြိုပျက်စေပြီး ၎င်းတို့၏ နေရပ်သို့ ပြန်လည်အခြေချရန်နှင့် ၎င်းတို့ရသင့်ရထိုက်သော ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် အခြေခံအခွင့်အရေးများ ပြန်လည်ရရှိရန်အတွက် စိတ်ပျက်အားငယ်မှုများနှင့်သာ ကြုံတွေ့စေလျက်ရှိသည်။